Vergi Denetleme Kurulu Başkanlığı'nın sahte faturayla mücadele kapsamında KURGAN sistemini devreye alacağına dair açıklaması iş ve ekonomi dünyasında büyük ses getirdi
Hemen hemen her gün uzmanlar tarafından konu ile ilgili bir köşe yazısı ve/veya açıklama yapılıyor. Peki KURGAN nedir?
KURGAN (Kuruluş Gözetimli Analiz Sistemi)
Kurgan; Vergi kayıplarını önlemek, sahte ve içeriği itibariyle yanıltıcı belge kullanmayı azaltmak ve para takibini kayıt altında tutabilmek için yapay zeka destekli kurulan sistemdir. Sistem 1 Ekim 2025 tarihinde aktif hale getirilmiş olup bazı veri kaynaklarına dayanarak mükelleflerin işlemlerine göre risklilik durumunu tespit etmektedir.
Türk Dil Kurumu’na göre Kurganın anlamı; Orta Asya ve Doğu Avrupa'daki yığma tepe ve höyük şeklinde bulunan genellikle tahtadan yapılmış mezarlar için kullanılan bir gömü yeri türüdür. Vergi Denetim Kurulu Başkanlığının sistem için ''Mezar'' anlamına gelen bu adı seçmesi ürkütücü olup konuyu ciddiyetle ele alacaklarını da göstermektedir.
Kurganın analiz ettiği veri kaynaklarından bazıları:
Banka hareketleri (FAST/EFT/Havale)
Tapu kayıtları ve taşınmaz satış verileri
SGK bildirgeleri ve hizmet dökümleri
E-Fatura, E-Arşiv, E-İrsaliye verileri
Yurt dışı çıkış verileri, POS hareketleri, araç alım-satım kayıtlarıdır.
Vergi Denetim Kurulu Başkanlığının bu sistemi devreye almaktaki amacı Sahte ve İçeriği İtibariyle Yanıltıcı Belgelerin düzenlenme ve kullanılmasına son vererek özellikle KDV gelirlerini arttırmaktır.
Kamuoyunda Naylon Fatura olarak da bilinen Sahte Belge ; Gerçek bir işlem veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belgedir. Örneğin işyerinizde hiç tadilat yapılmamış olmasına rağmen herhangi bir işletmeden tadilat faturası alarak kayıtlarda göstermeniz halinde bu fatura sahte belge olarak değerlendirilir.
İçeriği (Muhteviyatı) İtibari Yanıltıcı Belge ise gerçek bir işlem veya duruma dayanmakla birlikte bu işlem veya durumu nitelik veya miktar itibariyle gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belgedir. Örnek olarak evinizde yaptırdığınız tadilatın işyerinde yapılmış gibi fatura ettirerek kayıtlara almanız veya işyerinizin sadece bir odasının zemin döşemelerini tamir ettirmenize karşın tüm işyerinin zemin döşemelerini tamir ettirmiş gibi belge almanız verilebilir. (Vergi müfettişlerinin yoklama memuru göndererek bu durumları tespit ettirmeleri mümkündür.)
Peki bu risk daha öncesinde yok muydu? Sahte ve içeriği itibariyle yanıltıcı belge düzenleyicileri için elbette vardı. Ancak idare sahte ve içeriği itibari ile yanıltıcı belge kullanıcılarının kendilerini savunurken vermiş oldukları ''Bilmeden Kullandım'' ifadesini dikkate alarak kullanıcıları düzenleyicilerden ayırmıştı.
Sahte belge bilmeden kullanılır ise faturada yer alan KDV indirimleri reddedilerek, bir kat vergi ziyaı cezası uygulanmaktadır.
Ancak sahte belge bilerek kullanılmış ise faturada yer alan KDV indirimleri reddedilerek, ve kullanıcılara da sahte belge düzenleyicileri gibi 3 kat vergi ziyaı cezası uygulanmakta ve ilgililer hakkında üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile yargılanmak üzere suç duyurusunda bulunulmaktadır.
Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı 18.04.2025 tarihinde yayımlamış olduğu genelge ile bir mükellefin sahte belgeyi bilerek veya bilmeden kullanıp kullanmadığına yönelik tespit için aşağıda yer alan kriterleri göz önüne almayı belirlemiştir.
1- Sahte belgeyi düzenleyen mükellef hakkında tanzim edilmiş olan Vergi Tekniği Raporunda söz konusu belgenin bilerek kullanıldığına yönelik bir tespit bulunup bulunmadığı,
2- Kullanılan sahte belge içeriği mal veya hizmetlerin mükellefin faaliyet konusu ile ilgili olup olmadığı, sahte belge içeriğinde yer alan mal veya hizmetlere ilişkin giderlerin mükellefin faaliyetini sürdürmek için katlanması gereken giderlerden olup olmadığı,
3- Sahte belge tutarının hangi maliyet/gider hesaplarında izlendiği ve bu hesaplar içerisinde ki oranı, sahte belgeye istinaden indirim konusu yapılan KDV tutarının toplam indirilecek KDV tutarı içerisindeki oranı,
4- Mükellefin, kullanılan sahte belgeyi düzenleyen mükellef ile ilişkili kişi kapsamında olup olmadığı, ayrıca aynı meslek mensubunun hizmet alımı vb. verisinin bulunup bulunmadığı, mali müşavirlik sözleşmesinin feshedildiğine ilişkin tespit bulunması durumunda mali müşavirin sözleşme feshine ilişkin ifadeleri,
5- Mükellefin içinde bulunduğu sektör ve faaliyet konusuna göre tespit edilebildiği ölçüde karlılık oranı, iş hacmi ve cirosuna göre tahakkuk eden vergi durumu (sürekli zarar veya devreden KDV beyan edip etmediği ya da çok düşük tutarlarda ödenecek vergi beyan etmesi, vergi uyumu vb.)
6- Kullanılan sahte belgelerin birden fazla mükelleften alınıp alınmadığı,
7- Mükellefin kullandığı sahte belge içeriğinde ki mal miktarını depolayabilecek kapasitenin olup olmadığı,
8- Kullanılan sahte belge içeriğinde yer alan malların sevkiyatına yönelik olarak sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi, teslim tesellüm belgesi vb. belge ibraz edilip edilmediği, ibraz edilmiş ise bu belgelerin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı, sevkiyata ilişkin plaka takip sistemi kayıtlarıyla sevkiyat güzergahının uyumlu olup olmadığı ya da nakliye vasıtası olarak belirtilen plakaların ait olduğu araçların motosiklet, binek oto ve tescili terk edilmiş araç niteliğinde olup olmadığına ilişkin tespitler
9- Kullanılan sahte belge tutarlarına ilişkin ödemelerin nasıl gerçekleştiği, yapılan ödemenin fiktif olup olmadığı, yapılan ödemenin mükellefe iade edilip edilmediği, ödeme belgelerinin gerçek olup olmadığı, çek ile yapılan ödemelerde ciro silsilesi ve çekin kim tarafından tahsil edildiği, çeki tahsil eden ile çeki düzenleyen mükellef arasında bir ilişki olup olmadığı, ödemeler yapılırken doğrudan borçlandırma sisteminin (DBS) kullanılıp kullanılmadığı,
10- Mükellef nezdinde daha önce yapılmış yoklamalarda, sahte belgede yer alan emtiaya ya da benzer nitelikli emtiaya ilişkin bir tespit bulunup bulunmadığı,
11- Mükellef ile ilgili daha önce vergi incelemesi yapılmışsa bu incelemelerdeki sonuçlar, sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullanma sıklığı (kaç farklı mükelleften alındığı, takvim yılı/vergilendirme dönemlerine yaygınlığı vb.) daha önceki yıllarda kast unsuru ortaya konulan bir sahte belge kullanma raporunun bulunup bulunmadığı,
12- Mükellefin ortak veya yöneticileri ile mükellefin ortak veya yönetici olduğu mükelleflerle ilgili daha önce yapılan sahte belge veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme ve kullanma tespitleri,
13- Kullanılan sahte belgelerin düzenlenme tarihleri ile elektronik imza tarihlerinin uyumlu olup olmadığı.
SÜREÇ NASIL İLERLEYECEK?
Kurgan Sisteminin belirlediği, Sahte olma riski bulunan faturaları kullanan mükelleflere e-tebligat ile bilgi verilecek, mükellef bu faturaları kayıtlarından çıkarma veya çıkarmama kararını verecektir. Mükellef, kendisine bildirilen riskli faturaları kayıtlarından çıkarmazsa, daha sonra, riskli olduğu için incelenen ve sahte belge düzenleyicisi mükellef hakkında, müfettiş tarafından rapor düzenlendiğinde, kayıtlarından çıkarmamış olan bu “kullanıcı” mükellefler, ''Bilmeden Kullandım'' diyemeyecek ve 3 kat vergi ziyaı cezası ile üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası riski ile karşı karşıya kalacaktır.
TEBLİGAT GELİRSE NE YAPMALISINIZ?
Değerli dostlarım bildiğiniz gibi Maliye Bakanlığı tarafından tebligatlar E-Tebligat olarak gönderilmektedir. . Gelen tebligatların tebliğ sürelerini kaçırmamanız için en az haftada bir gün https://dijital.gib.gov.tr/portal adresine şirketinizin maliye şifresi ile giriş yaparak kontrol etmenizi veya kontrol ettirmenizi tavsiye ederim.
Kurgan Sistemi ile yapılan tespit ile ilgili gelen tebligatı cevaplamanız için size 15 gün süre verilecek. Bu süre içerisinde mutlaka mali müşavir ve avukatınıza danışarak birlikte yol haritası belirlemeniz en sağlıklı yol olacaktır.
NELERE DİKKAT ETMELİSİNİZ?
Dostlarım bundan sonraki dönem için aşağıdaki maddelere dikkat etmeniz sistem tarafından riskli bulunmanız halinde sizin savunmanızı güçlendirecektir.
1- Firmanızın ölçeğine göre belli bir tutarın üzerinde olan alımlar için tedarikçiler ile sözleşme yapılmalıdır.
2- Mal teslimlerinde, (taşıma irsaliyeli dahil) malı teslim eden kişinin araç plakası, imzası, TC kimlik no'su ile eğer mümkünse TC kimlik kartının ön ve arka fotokopisi mutlaka alınmalıdır.
3- Sevk irsaliyesi dışında ambar teslim fişi ve kantar fişi alınmalıdır.
4- Hizmet alımlarında hizmet alımı süresince fotoğrafla bu hizmetin alındığının belgelendirilmelidir.
5- Hizmet teslimleri araç ile yapılıyorsa, teslimin yapılacağı yere kadar olan mesafede benzin- mazot alımı varsa buna ilişkin fiş veya fatura ayrıca dosyayla ilişkilendirilmelidir.
6- Mail yazışmalarının mutlaka çıktısı alınmalıdır. Eğer mail yazışmalarında proforma fatura varsa bunun orijinal faturanın altına iliştirilmesi ve hizmet alımının yansıtılması halinde yansıtma faturasının da ayrıca takip edilmesi gerekmektedir.
7-Mal veya hizmet alım bedelleri mutlaka banka kanalıyla yapılmalıdır. Çek ve senetlerin fotokopileri alınmalıdır.
8-Tedarikçilerinizin (özellikle yeni çalışmaya başlayacağınız) işyerlerini resmi adreslerinde ziyaret ederek o adreste fiilen faaliyet gösterip göstermediklerini , faaliyet konularının sizin yapacağınız mal veya hizmet alımı ile ilgili olup olmadığı kontrol edilmelidir.
9-İşletmenizin fiili stokları ile muhasebe kayıtlarında görünen stokları karşılaştırarak tutarlı olması sağlanmalıdır.
10- İşletmenize düzenlenen E-Fatura ve E-Arşiv faturaları haftada en az bir kere kontrol edilmelidir.
Dostlarım ,ekonomik olarak son derece zor bir dönemden geçiyoruz. Finansmana erişim zorluğu ,maliyetlerin yüksekliği yetmezmiş gibi vergi ve cezalardaki artış iş dünyasını daha da sıkıntıya sokmaktadır.
Mali idarenin yapay zeka yoluyla yaptığı denetimler artık sadece geriye dönük değil cari dönemler için de tespit yapmalarına olanak sağlamaktadır. Siz işletme sahibi patronların her şeyi kontrol edebilme zamanınız maalesef bulunmamaktadır. Bu yüzden işletmelerinizde muhasebe departmanı oluşturmanız ve iç kontrol sistem kurmanız ileride karşılaşabileceğiniz risklere karşın güvende olmanızı sağlayacaktır.
Saygılarımla ,
