Mars’taki Jezero Krateri’ne benzer yapısıyla bilim dünyasını büyüleyen Salda Gölü, köşe yazarımız "Giden Adam"ın kaleminden sizlerle buluşuyor.
Mars'tan Dünyaya Açılan Pencere: Salda Gölü
Türkiye’nin güneybatısında, dağların sarıp sarmaladığı gizemli bir çukurda rüzgarın ve suyun birlikte yazdığı bir sır saklıdır: Salda Gölü. Burdur’un Yeşilova ilçesinde yer alan bu doğa harikası, bembeyaz kumsalları ve turkuaz sularıyla “Türkiye’nin Maldivleri” olarak bilinir. Ancak Salda’yı sadece bir manzara olarak görmek, ona yapılacak en büyük haksızlıktır. O, milyonlarca yıllık jeolojik geçmişin ve evrimin sessiz tanığıdır.
Batı Anadolu graben sistemi içinde, yer kabuğundaki gerilmeler sonucu oluşan bir çöküntü alanında doğmuş ve yaklaşık 2–3 milyon yıl önce yatağı şekillenmiştir. Kıyısındaki Doğanbaba, Kayadibi ve Salda köyleri, yüzyıllardır gölün ritmine uyum sağlayarak yaşamlarını sürdürmüş; tarım ve hayvancılık bu hayatın temeli olmuştur. Son yıllarda artan turizm bölgeye ekonomik canlılık getirmiş, pansiyonlar açılmış, el işi ürünler satılmaya başlanmıştır. Ancak bu güzelliğin bedeli ağır olabilir; araç trafiği, atıklar ve düzensiz yapılaşma hassas ekosistemi tehdit etmektedir.
Salda’yı dünyada benzersiz kılan yalnızca oluşumu değil, içeriğidir. Magnezyum zengini kayaçlardan erozyonla taşınan hidromanyezit mineralleri, ünlü beyaz kumsalları oluşturur. Bu mineraller ve mikrobiyal yapılar, Mars’taki Jezero Krateri ile şaşırtıcı benzerlikler gösterir. NASA, 2021’de Mars’a inen Perseverance aracının araştırmalarında Salda’yı referans noktası olarak kullanmış, böylece burası tarihte ilk kez başka bir gezegene dair bilimsel yolculuğun başlangıç noktası olmuştur. Belki de evrende yalnız olup olmadığımız sorusunun ilk ipuçları, Burdur’da bir dağın eteğinde, rüzgarın hafifçe dalgalandırdığı bu sakin suların içinde saklıdır.
Yer yer 184 metreye ulaşan derinliğiyle Türkiye’nin en derin tatlı su göllerinden biri olan Salda, yüksek alkalin yapısı nedeniyle az sayıda canlıya ev sahipliği yapar. Ancak yaşayanlar olağanüstü adaptasyon yetenekleri sergiler. Göl tabanındaki stromatolitler, Dünya’daki en eski yaşam izlerine benzer yapılar sunar. Salda yosunu, endemik bitkiler ve göçmen kuşlar bu ekosistemin nadide parçalarıdır. Çevresindeki kum zambağı uluslararası koruma altındadır. Flamingolar, angıtlar, yaban ördekleri, balıkçıllar ve kara batağanlar gölde konaklar. Ancak vahşi yaşamın tanıtımında kullanılan tahnitlenmiş hayvan sergileri, doğa sevgisiyle bağdaşmaz; gerçek koruma, onları yaşarken korumaktan geçer.
2019’da gündeme gelen Salda Millet Bahçesi projesi, kamuoyunda büyük tepkilere yol açmış, göl çevresi “Özel Çevre Koruma Bölgesi” ilan edilmiştir. Artık bazı bölgelere giriş yasak, kıyıya araçla yaklaşmak mümkün değil, kamp yapılmasına izin verilmiyor. Beyaz kumsallara basmak bile yasak; çünkü her adım geri dönüşü olmayan bir zarara yol açabilir. Su kalitesi, mikrobiyal yapı ve ekolojik denge düzenli olarak izleniyor. Yine de gerçek koruma, yalnızca yasaklarla değil, bilinçle mümkündür.
Salda, korunması gereken ortak bir değer. Ya dikkatle korunacak ya da göz göre göre kaybedilecek. Çünkü doğa bize ait değil; biz doğaya aitiz. Ve bir gün çocuklarımız bu göle geldiğinde hala turkuaz sular ve bembeyaz kumsallar görebiliyorsa, onlara yalnızca bir hikaye değil, korunmuş bir miras bırakmışız demektir.
DETAYLI TANITIM VİDEOSU İÇİN TIKLAYIN
https://www.youtube.com/watch?v=Ovx0RItY1pg&t=46s
